Avrupa Komisyonu, tarafından Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi (Sustainable Products Initiative) Bülteni’ni 30 Mart 2022’de yayınladı. İnisiyatif, AB pazarındaki tüm ürünleri daha dayanıklı, yeniden kullanılabilir, onarılabilir, geri dönüştürülebilir ve enerji açısından verimli; özet olarak sürdürülebilir hale getirmeyi amaçlıyor. Ayrıca çevresel etkiler ve kaynak kullanımıyla ilgili zorluklar da ele alınarak AB’nin ürün politikasına yönelik yaklaşımı, döngüsel ekonomi gereksinimlerinin kapsamının daha geniş hale getirmek yönünde yenileniyor.
Günlük hayatımızda istek ve ihtiyaçlarımızı karşılamak için, üretim ve tüketimin iklim ve çevre için ne anlama geldiğini, zararlı etkilerini düşünmeden hareket ediyoruz. Hammaddelerin çıkarılmasından üretime, lojistikten kullanıma ve kullanım ömrünün sona ermesinden geri dönüşüm ve bertarafa kadar ürünler yaşam döngüleri boyunca önemli çevresel etkilere sebep oluyor. Küresel sera gazlarının yüzde 50’si ve çevresel ekosisteme verilen zararların yüzde 90’ı, hammaddelerin çıkarılması ve işlenmesi sürecinde oluşuyor.
Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi Hakkında Sorular ve Cevaplar
Amaç sürdürülebilir ürünleri AB’de bir norm haline getirmek
Sürdürülebilir ürünleri AB pazarında bir norm haline getirmek ve ürünlerin genel çevresel ve iklim etkilerini azaltmak istendiğini açıklayan Avrupa Komisyonu, ürünleri daha yeşil ve daha enerji verimli hale getirmek için halihazırda bazı sektörel AB kuralları olsa da iklim nötr, kaynak verimli ve döngüsel bir ekonomiye geçişi hızlandırmak ve çevresel sürdürülebilirlik konusunda uyumlaştırılmış kurallar belirlemek için daha geniş bir çerçeveye ihtiyaç olduğunu belirtiyor. Kirliliği ve kaynak kullanımını azaltarak çevresel faydalar sağlayacak olan İnisiyatif’in AB’nin kaynak bağımsızlığını artırarak mevcut jeopolitik şartlarda avantaj getirmesi de bekleniyor.
İnisiyatif bakım, yeniden kullanım, geri dönüşüm, yenileme, onarım ve ikinci el satış alanlarında da istihdam yaratılmasını teşvik edecek. Bu tür faaliyetlerin ürün bertarafında düzenli depolama ya da yakma yöntemlerine göre 30 ila 200 kat daha fazla iş yaratacağı bekleniyor.
Daha sürdürülebilir ürün için beş ana eylem
İnisiyatif kapsamında hedeflenen daha sürdürülebilir ve döngüsel ürünlere yönelik beş ana eylem belirlenmiş durumda;
- Eko-tasarım gereklilikleri yoluyla ürünleri döngüsel ve enerji verimli hale getirmek
- Dijital Ürün Pasaportu uygulamaları yoluyla tüketicilerin ve tedarik zincirinin tüm halkalarının (hammaddeden ürünün geri dönüşümüne kadar) ürünlerin çevresel sürdürülebilirlikleri hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamak
- Satılmayan ürünlerin imhasını önlemek
- Sürdürülebilir iş modellerini teşvik etmek
- Kamu alımlarına çevreci uygulamalar getirilmesine yönelik zorunlu kurallar belirlemek
Ürünlerin döngüselliği için yeni kriterler
AB’de on yılı aşkın bir süredir enerji ile ilgili ürünler için verimlilik kazanımlarını teşvik eden bir Eko-tasarım Direktifi bulunuyor ve bu direktif sayesinde sadece 2021’de AB tüketicilerinin enerji faturalarında 120 milyar avro tasarruf edildi. Yeni teklif ise mevcut Eko-tasarım Direktifini mümkün olan en geniş ürün yelpazesini kapsayacak ve ürünlerin uyması gereken gereksinimlerin kapsamını genişletecek şekilde yeniliyor. İnisiyatif ile yalnızca enerji verimliliği için değil aynı zamanda döngüsellik için de kriterler belirleniyor ve ürünlerin çevresel ve iklim ayak izinin azaltılması, daha fazla enerji ve kaynak bağımsızlığının sağlanması ve daha az kirliliğe yol açması hedefleniyor.
Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi hangi sektörleri kapsıyor?
İnisiyatif ara ürünler de dahil olmak üzere piyasaya arz edilen veya hizmete sunulan tüm fiziksel malları kapsayacak. İnisiyatif kapsamında olmayan birkaç sektör ise gıda, yem ve tıbbi ürünler sektörü olacak. Komisyon tarafından yapılan ön araştırmada tekstil, mobilya, şilte, lastik, deterjan, boya, yağlayıcı gibi ürün kategorilerinin yanı sıra demir, çelik ve alüminyum gibi ara ürünlerin yüksek çevresel etkiye ve iyileştirme potansiyeline sahip olduğu belirlendi ve bu sektörlerin ilk çalışma planı için uygun adaylar olabileceği tahmin ediliyor.
Takım tezgahlarını ve imalat sanayini etkileyecek önemli AB regülasyonlarına aşağıdaki bağlantılardan ulaşılabiliyor.
Proposal for a Regulation on Ecodesign for Sustainable Products
